İş Bankası Yetim Parası mı Yiyor ?

İş Bankası Sermayesinin Kökeni: Hint Hilafet Yardımları

Osman Şahin'in analizine göre, Türkiye İş Bankası'nın temel sermayesinin bir kısmı, Hint Hilafet Komitesi tarafından Milli Mücadele döneminde öncelikle Hilafet'in korunması ve şehit dul ve yetimlerine (Darüleytam) yardım için gönderilen paralardan oluşmaktadır.

Şahin, bu yardımların toplanma sürecine dikkat çekerek, 1912 Balkan Harbi sırasında dahi Hintli Müslümanların büyük bir fedakarlıkla (örneğin, çocuğunu satılığa çıkaran annenin hikayesi) Osmanlı'ya destek olduğunu belirtti.

Önemli İddialar:

• Hint Müslümanları, 800 bin altına tekabül eden çekleri dahi Hilal-i Ahmer (Kızılay) aracılığıyla Türkiye'ye göndermiştir.

• TBMM Reisi Başkumandan Gazi Mustafa Kemal'in, 1920'de Seyyid Chotani'ye yazdığı teşekkür mektubunda, bu yardımların Halifeliğin muhafazası ve savaş şehitlerinin dul ve yetimlerinin ihtiyaçlarına harcanması için gönderildiği vurgulanmıştır.

• Rajshahi Üniversitesi Profesörü Ali Asghar Khan ve Prof. Dr. Erol Güngör gibi isimler, İş Bankası'nın kuruluşunda Hint Hilafet Komitesi'nin gönderdiği paraların kullanıldığı tezini desteklemektedir.

• Atatürk'ün Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza Soyak'ın hatıralarına göre, Hint Müslümanları tarafından Atatürk'ün şahsına gönderilen 500-600 bin liralık paranın 380 bin lirası zaferden sonra Atatürk'e iade edilmiş ve bu paranın 250 bin lirası İş Bankası'nın temel sermayesi olarak tahsis edilmiştir.

Hisseler Neden Hazineye Devredilmeli?

Osman Şahin, İş Bankası'ndaki hisselerin Hazine'ye devredilmesi gerektiği yönündeki argümanlarını şu noktalara dayandırıyor:

• Vasiyetname İfadesi Yok: Atatürk'ün noter tasdikli vasiyetnamesinde, söz konusu paranın Halk Partisi'ne (CHP) ait olduğuna dair bir ifade yoktur. Şahin'e göre, bu nedenle CHP bu paraya yasal olarak dokunamamaktadır.

• Paranın Amacı: Hisselerin kökeni, Milli Mücadele'ye veya Hilafet merkezinin korunması maksadıyla gönderilen yardım paralarıdır. Halifelik kaldırıldığına göre bu paraların, misyonu yüklenen Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne veya Hazine'ye devredilmesi en uygun tasarruf olacaktır.

• Yetim Malı Meselesi: Yardım paralarının asıl gönderilme amacı şehit ve savaş yetimleri (Darüleytam) olduğu için, Şahin, CHP'nin bu parayı Darüleytam yerine kurulan kuruma verilmesini talep etmesinin en mantıklı öneri olacağını belirtmiştir.

• Hukuki Zemin: Atatürk'ün yasal mirasçısı olmaması ve paranın İcra Vekilleri Heyeti kararıyla kendisine iade edilmiş olması nedeniyle, bu hisselerin Hazine'ye devri için TBMM'den kanun çıkarılmasına gerek olmadığı, bir hükümet kararnamesinin (Bakanlar Kurulu Kararı) yeterli olabileceği öne sürülmüştür.

• 1953 Devri: Hisseler, 1950 seçimlerini takiben Celal Bayar'a sunulan endişeler sonrası, muhtemelen bu risk nedeniyle 1953 tarihinde Hazine'ye devredilmiş, ancak bu karar 1961'de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.

CHP'nin Özel Hukuk İtirazı ve Çelişkiler

CHP temsilcilerinin, vasiyetin özel hukuk alanına girdiğini ve genel hukuk kurallarının (kanun) özel hukuku aşamayacağını iddia etmesine karşın Osman Şahin, bu beyanların CHP'nin geçmişteki uygulamalarıyla çeliştiğini savunuyor:

• Vakıf Senetlerinin İhlali: Şahin, CHP'nin tek başına iktidarda olduğu dönemde (1935), vakıf senetleri gibi özel vasiyetnamelere aykırı olarak, on binlerce vkıfın (vakfedenin) mallarına ait kira gelirlerinin harcanmasını vasiyet eden vakfiye senetlerini görmezden gelerek mazbut vakıfları halka sattığını belirtmiştir.

• İsmet Paşa'nın Tasarrufları: Belgelere dayanarak, İsmet İnönü'nün Başbakanlık döneminde (1930'lar), Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kira gelirleri ve diğer muamelelerinin Osmanlı Bankası dışındaki diğer bankalardan çekilerek İş Bankası şubelerine aktarılmasını özel bir notla talep ettiği belirtilmiştir.

• Belediye İhtiyat Akçeleri: Benzer şekilde, yüzde 5'lik belediye ihtiyat akçelerinin de Merkez Bankası kurulana kadar İş Bankası'na yatırılmasının Bakanlar Kurulu kararnamesiyle istendiği ifade edilerek, İş Bankası'nın devlet imkanlarıyla nasıl büyüdüğünün açıkça görüldüğü ileri sürülmüştür.

Şahin, CHP'nin hisselere sahip çıkma ısrarının, halk nezdinde 'bal tutan parmağını yalar' özdeyişini akıllara getirdiğini ve 'ben iktidara talip değilim, İş Bankası'ndaki bu sıcak hisse senetlerine talibim' anlamına geldiğini iddia ederek analizini sonlandırmıştır.