Kredi Kartı Komisyonları Esnafı Zorluyor, Tüketici Mağdur Oluyor!
Ekonomim gazetesi yazarı ve vergi müfettişi Sercan Bakaç, Türkiye'deki kredi kartı kullanımındaki rekor artışın, özellikle küçük esnaf ve tüketiciler arasında komisyon gerilimine yol açtığını kaleme aldı. Bakaç'ın analizine göre, bankaların esnaftan aldığı yüksek komisyonlar, işletmeleri yasal olmayan yollara itiyor ve bu durum hem esnafı hem de vatandaşı karşı karşıya getiriyor.
Kredi Kartı Kullanımı Rekor Kırdı: Sayı 134 Milyonu Aştı
Banka Kartları ve Kredi Kartları Merkezi (BKM) verilerine göre, Türkiye'de kredi kartı sayısı 2019'dan 2025'e kadar olağanüstü bir artış gösterdi. 2019'da yaklaşık 70 milyon olan kredi kartı sayısı, 2025 Mayıs itibarıyla 134 milyon 275 bine ulaştı. 2024 yılında sadece bireysel kartlarla yapılan işlem tutarı 9,7 trilyon TL'yi aşarken, ticari kartlarla birlikte bu rakam 10 trilyon TL'nin üzerine çıktı.
Esnaf ve Vatandaş Arasında Komisyon Gerilimi
Yüksek kredi kartı komisyonları, özellikle küçük esnafı zor durumda bırakıyor. Bakaç, taksi, butik mağaza gibi küçük işletmelerde sıkça karşılaşılan "Nakit mi, kartla mı?" sorusunun arkasında bu komisyon yükünün yattığını belirtiyor. Bazı sektörlerde bu oranın %3 ila %5 arasında değişebildiğini vurgulayan Bakaç, işletmelerin bu nedenle kartla ödemelerde fiyatı artırdığını veya ek ücret talep ettiğini ifade ediyor.
Kanun Ne Diyor? Ek Ücret Talebi Yasal Değil!
Sercan Bakaç, bu uygulamanın yasal olmadığını açıkça belirtiyor. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'nun 17. maddesine göre, "Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez." Bu kurala uymayan işyerlerinin yöneticileri bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılabiliyor, işyeri sözleşmeleri feshediliyor ve bir yıl boyunca yeni sözleşme yapamıyor. Ayrıca, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca idari para cezası da uygulanabiliyor.
Çözüm Önerileri: Kayıtlı Ekonomi İçin Kapsamlı Bir Yaklaşım Şart
Bakaç, bu sorunun sürdürülemez olduğunu vurgulayarak, çözüm için hem kamu hem de bankacılık sektörünü ilgilendiren öneriler sunuyor:
- Komisyon Üst Sınırı: Küçük işletmeler için komisyon oranlarına tavan getirilerek yük hafifletilmeli.
- Vergisel ve Mali Destekler: POS cihazı kullanan esnafa, ödedikleri komisyon tutarları üzerinden vergi indirimi veya teşvik sağlanabilir.
- Banka Şeffaflığı: Bankaların esnafla yaptığı sözleşmelerdeki komisyon oranları şeffaf hale getirilmeli, kurumsal firmalarla küçük işletmeler arasındaki orantısız fark giderilmeli.
- Denetimlerin Artırılması: Tüketiciden ek ücret talep edilmesinin yasalara aykırı olduğu konusunda denetimler artırılmalı ve vatandaşlar bilgilendirilmeli.
- Alternatif Ödeme Sistemleri: TCMB tarafından geliştirilen FAST sistemi gibi komisyonsuz alternatifler esnaf için cazip hale getirilmeli.
- Fintech Girişimleri: Sektördeki rekabeti artırmak ve komisyonları düşürmek için yerli fintech şirketleri desteklenmeli.
Sercan Bakaç, bu sorunun çözümünün sadece tek bir tarafı düşünerek değil, tüm paydaşları dikkate alan çok yönlü bir yaklaşımla mümkün olacağını ve bu sayede hem kayıtlı ekonominin güçleneceğini hem de esnaf ile tüketici arasındaki gerilimin azalacağını belirtiyor. Bakaç'a göre, kartla ödemenin artık bir zorunluluk haline geldiği bu dönemde, ne tüketicinin mağdur edilmesi ne de esnafın sürdürülebilir ticaret yapmasının engellenmesi kabul edilebilir bir durum değil.
