Usta...! İşler İyi Değil... Kepenk Sesi Geliyor Her Yerden
Büyük Şehirlerde Ticari Hareketlilik, Anadolu'da Çekişme! İşte Son Rakamlarla Türkiye Esnaf Haritası
Türkiye ekonomisinin kılcal damarları olan esnaf ve sanatkarlar, bir yandan ekonomik krizle boğuşurken, bir yandan da ticari hayatın dinamiklerini şekillendiriyor. T.C. Ticaret Bakanlığı'nın yayımladığı son Esnaf ve Sanatkârlar Veri Bültenleri, 2025 yılının ilk aylarında esnafın nabzını tutan çarpıcı verilerle dolu. Genel eğilimler olumlu sinyaller verse de, şehirler arasındaki derin farklar ve kapanan her bir işyerinin ardındaki dram, "esnafın geleceği ne olacak?" sorusunu bir kez daha gündeme getiriyor.
Türkiye Genelinde Tesciller Terkinlerin Üzerinde Ama...
Esnaf ve Sanatkâr Bilgi Sistemi (ESBİS) verilerine göre, 2023 ve 2024 yıllarının tamamında, ayrıca 2025 Mart ayında, esnaf siciline yeni kaydolan (tescil) esnaf sayısı, kaydı silinen (terkin) esnaf sayısından daha fazla oldu.
- 2023'te 313.774 tescile karşılık 139.067 terkin.
- 2024'te 287.624 tescile karşılık 120.005 terkin.
- Mart 2025'te ise 25.591 tescile karşılık 8.788 terkin.
Bu sayılar, net esnaf sayısında genel bir artış olduğunu gösterse de, her yıl ve her ay binlerce esnafın işine son vermek zorunda kaldığı gerçeğini değiştirmiyor. Özellikle Mart 2025'te bile 8.788 esnafın kepenk indirmesi, ekonomik zorlukların birebir yansıması olarak okunmalı. Her bir terkin, bir ailenin umutlarının solması, bir yaşam mücadelesinin sona ermesi anlamına geliyor.
İstanbul Lider, Ancak Kapanmalar da En Çok Orada!
Mayıs 2025 verilerine göre, esnaf ve sanatkarların ticari hareketliliğinde büyük şehirler başı çekiyor.
En Fazla Esnaf Tescil Edilen İlk 5 İl (Mart 2025):
- İstanbul: 3.081 tescil ile zirvede yer alıyor.
- İzmir: 1.711 tescil
- Antalya: 1.683 tescil
- Ankara: 1.449 tescil
- Bursa: 1.273 tescil
Bu veriler, özellikle İstanbul gibi büyük metropollerin ve turizm şehirlerinin (Antalya) yeni iş kurma potansiyeli açısından hala cazibesini koruduğunu gösteriyor.
Ancak madalyonun diğer yüzü, kapanan işyerlerinde ortaya çıkıyor. Mart 2025'te en fazla terkin yapılan ilk 5 il de neredeyse aynı şehirlerden oluşuyor:
En Fazla Esnaf Terkin Edilen İlk 5 İl (Mart 2025):
- İstanbul: 1.024 terkin
- İzmir: 675 terkin
- Antalya: 490 terkin
- Ankara: 463 terkin
- Bursa: 405 terkin
İstanbul, en çok yeni esnaf kazanan il olmasına rağmen, aynı zamanda en çok esnaf kaybeden il olarak da öne çıkıyor. Bu durum, büyük şehirlerdeki yoğun rekabetin, yüksek maliyetlerin ve değişen pazar koşullarının esnaf üzerindeki baskısını açıkça ortaya koyuyor. Yeni iş kurmak ne kadar cazip olsa da, ayakta kalmak aynı derecede zorlu bir mücadele.
Geleneksel Meslekler Kan Kaybediyor, Lokantacılık ve Taşımacılık Yükselişte
Sektörel bazda bakıldığında ise Türkiye'deki esnaf profilinde önemli değişimler gözlemleniyor:
- "Bakkallık, bayilik, büfecilik", hala en fazla esnafın faaliyet gösterdiği meslek kolu olmasına rağmen (199.976 esnaf), en fazla terkin yapılan meslek kolu olma unvanını koruyor. Bu durum, küçük ve geleneksel esnafın büyük zincir marketler ve dijitalleşen alışveriş alışkanlıkları karşısında yaşadığı varoluş mücadelesinin en net göstergesi.
- Buna karşılık, Mayıs 2025'te en fazla tescil yapılan meslek kolu "lokantacılık" oldu. Nisan ayında bu unvan "kara yolu ile yük taşımacılığı"ndaydı. Bu durum, hizmet sektörü ve lojistiğe olan talebin arttığını, girişimcilerin bu alanlara yöneldiğini gösteriyor.
Esnaf ve sanatkarların ekonomik krize karşı direnişi devam ederken, bu veriler acil eylem planlarının gerekliliğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Ticaret Bakanlığı ve ilgili kuruluşların, kapanan her bir işyerinin ardındaki nedenleri derinlemesine analiz etmesi ve özellikle zor durumdaki geleneksel esnaf kollarına yönelik somut destekler sunması, Türkiye'nin esnaf dokusunu korumak adına hayati önem taşıyor. Aksi takdirde, ekonomik zorluklar karşısında "yarı yarıya dükkan kapanıyor" endişesi, çok daha vahim bir gerçeğe dönüşebilir.
