Esnaf Kadınlar Sahneye Çıkıyor...Aile ve Toplumun Yeni Liderleri

Anadolu’nun o köklü Ahilik felsefesinden güç alan esnaf ve sanatkarlar dünyasında kadınların sesi artık daha gür çıkıyor. Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği’nin çevrim içi toplantılarında bir araya gelen kadın esnaf oda başkanları, hem iş hayatında karşılaştıkları zorlukları hem de ailenin korunmasındaki kritik rollerini paylaştılar. Çünkü görünen o ki, kadınlar güçlenirse sadece ekonomi değil, toplumun temeli olan aile de güçleniyor..

Liderlik Koltuğunda Kadın Olmak

Akhisar Lokantacılar Esnaf Odası Başkanı Pınar Gören, Diyarbakır Terziler Odası Başkanı Saniye Atmaca ve Oltu Esnaf Sanatkarlar Başkanı Gülsüm Musaoğlu gibi isimler, genellikle erkek egemenliğiyle bilinen bu camiada liderlik ediyor. Oltu gibi bir yerde 7 yıl boyunca başkan seçilmek ya da Diyarbakır gibi feodal yapının etkili olduğu bir bölgede ayakta kalmak gerçekten büyük bir başarı..

Bu başkanlar, görevleriyle birlikte kadınların ne kadar azimli olduğunu da kanıtlıyorlar. Pınar Gören Başkan, göreve başladığında 367 üyenin üçte ikisinden fazlası erkekken, KOSGEB girişimcilik kursları açarak ve kadınlara özel destekler sunarak üye sayısını 700'e yaklaştırmış ve üyelerin neredeyse üçte ikisini kadın hale getirmiş.. Oltu’da ise Gülsüm Başkan döneminde kadın esnaf sayısı 5-6’dan 180’e ulaşmış ki, bu da kadınların birbirine ne kadar çok cesaret verdiğini gösteriyor..

Kadın Esnafın Sırtındaki Üç Büyük Yük

Ankara Kadın Sanayicileri ve İşverenler Derneği Başkanı Mehlika Güder, bu başarının işin ölçeği ne olursa olsun değişmediğini belirtiyor. Çünkü kadınlar, iş hayatına atılırken sırtlarına adeta üç ayrı mesleği birden yüklüyorlar: Annelik, öğretmenlik ve iş hayatını organize etme..

Bir kadının esnaf olabilmesi, babadan kalma bir mesleği yoksa, bir erkeğin sahip olduğu kadar kolay şartlarda gerçekleşmiyor. Sabah evdeki tüm işleri (çocuğun okulu, eşin ütüsü, evin temizliği) halledip dükkanını açıyor, işini bitirdikten sonra tekrar eve dönüp akşam yemeğiyle, çocukların dersleriyle uğraşıyor. Birçok şeyi üst üste sırtlanarak bu işi yapıyorlar..

Pınar Başkan, son 2-2.5 yılda gözlemlediği önemli bir detaya dikkat çekiyor: Boşanmış kadınlar çaresizlikten ya da kimseye yük olmamak için esnaflığa (evde pastacılık, aparatif işletmeciliği gibi) yöneliyor. Bu durum, üretimden kopmamaları açısından sevindirici olsa da, parçalanmış aile yapısından gelen kadınların hayatı ekonomik zorluklarla sürdürmesi çok daha zor..

Esnaf: Mahallenin Vicdanı ve Ailenin Güvencesi

Esnaf denince akla sadece ticaret gelmiyor; Ahilik felsefesi, dürüstlüğü, ahlakı ve dayanışmayı merkeze koyar.. Saniye Başkan’ın dediği gibi, dükkanın kepengini açan esnaf, aynı zamanda toplumsal huzurun nöbetini devralır, çünkü esnafın yüzü gülerse mahallenin de yüzü güler..

Esnaflar, mahalleye ışık olur, bekçilik yapar, güvenilir anahtar emanet edilen yer olur.. Bu yüzden esnaf liderlerin seçimi de rastgele olmamalı. Pınar Başkan, bir lidere oy vermeden önce şunu öneriyor: “Kartvizit, evlattır!” Diyor ki, evladını iyi yetiştirememiş, eşine kötü davranmış biri ne senin teşkilatının ne de senin evladının hakkını korur. Aile hayatında örnek olmayan, esnaflığa da liderlik edemez.

Peki, Ne Yapmalı? Somut Öneriler

Toplantıya katılan liderler, kadın esnafın gücünü artırmak için devlete ve ilgili kurumlara şu çağrıları yapıyor:

1. Destekler 3 Yılda Bitmesin: KOSGEB gibi girişimcilik destekleri genellikle 3 yılda sona eriyor. Ancak markalaşma, ticarileşme ve asıl önemlisi sürdürülebilirlik için daha uzun soluklu eğitimlere, mentörlüğe ve tedarik zinciri desteğine ihtiyaç var..

2. Kredileri Kaptırmayalım: Kadınlara verilen teşvik ve kredilerin, sadece desteklerden faydalanmak amacıyla ailedeki erkekler tarafından kullanılması ve kadının borç batağına sürüklenmesi gibi kötüye kullanımların önüne geçilmeli. Bu durumların %35-40'lara ulaştığı söyleniyor.. Bu konuda daha sıkı kontrol mekanizmaları şart..

3. Unutulan Zanaatlara Yönlendirme: İstihdamı dolu sektörler yerine, kadınların unutulmaya yüz tutmuş zanaatlara veya önü açık, talep dengesi tıkalı olmayan mesleklere yönlendirilmesi gerekiyor..

4. Kooperatiflere Rehberlik Şart: Kadınların kurduğu kooperatifler çok önemli bir araç, ancak bunlar sadece yöresel pazarlar olarak görülmemeli. Ticaret Bakanlığı ve ilgili kurumlar, onlara yol göstermeli, pazar desteği vermeli ve hatta ihracat yapan kooperatiflerin önünü açmalı..

5. Kadın Başkanlar Buluşmalı: Erkek egemen esnaf kesiminin isteksizliğine rağmen, Türkiye'deki 30 civarındaki kadın esnaf oda başkanının bir araya gelerek ulusal bir buluşma gerçekleştirmesi, tecrübe paylaşımı ve ortak stratejiler geliştirmek için elzemdir..

Son Söz:

Kadınlar yükseliyorsa, toplum da güçlenir.. Başkanlar, kadınların daha çabuk pes etmediğini, hayata ve ailelerine daha sıkı sarıldığını söylüyor.. Bu yüzden kadın esnaf, ara eleman değil, aranan eleman olmak zorundadır.. Kadın liderlerin bu önlenemez yükselişi, toplumsal refahın ve güçlü aile yapısının teminatı olarak görülüyor