Afetin Esnafları 7: Belirsizlik Esnafın Belini Kırdı

Yaşanan felaketin büyüklüğü ister istemez buradaki esnaf ve sanatkarları demoralize etme bakımından yeterli durumda esnaf ve sanatkarların en büyük kaygısı elbette burada ortaya çıkıyor.

Röportajlarımızın çoğunu İskenderun'daki esnaf sanatkar başkanları ve esnaf sanatkarlarla yaptık.

Hatay'ın neredeyse ekonomik bakımdan başkenti olan İskenderun esnaf sanatkarları bakımından atılım yapmak istiyor ancak yapılan konteyner dükkanlarda yaşananın sorunlar esnaf ve sanatkarı çaresiz bırakıyor. Üst üste açılan konteyner çarşılar esnaf ve sanatkarların iş yapabilme kabiliyetlerini de bir ölçüde ortaya koysa da sınırlandırıyor. Soru şu: “Biz ne yapacağız?”

Esnaf Başkanlarının görüşleri : 

İskenderun Bakkalar  Bayiler Esnaf Odası Başkanı Mustafa Çöloğlu:
“İşyeri yıkılan, işyeri açık ama evi yıkılan esnaf arkadaşlarımız var, onların barınma sıkıntıları var. Konteynerde kalıyor insanlar, konteynerde neden kaldığını ben size söyleyeyim, para biriktirmek için kalıyorlar ve belirsizlikten dolayı kalıyorlar. Niye, evi yıkılan arkadaşlarımız acaba TOKİ’den mi geri alacaklar, yerinde dönüşüm mü olacak, ya bununla ilgili bile tam net bir şey yok, bu belirsizliğin bir kere ortadan kalkması lazım. Bizim kendi programımızı yapmamız lazım.  mesela şu da var, ev kiraları çok astronomik derecede arttı yani, vatandaş, işyerini kaybetmiş bir emekli maaşı var, 8000 lira maaşla kendine bir ev nasıl tutacak, tutamaz, nasıl dükkan tutacak, tutamaz. O yüzden bir an önce bir imar planı yapılması lazımÇok yüksek, astronomik kiralar isteniyor, dönemiyor. buradaki toplumsal barışın ve huzurun sağlanmasında esnafın rolünü göz ardı etmemeliler. Dolayısıyla üzerinden de 8 ay bir zaman geçmiş neredeyse hala belirsizlik var, ne yapacak bu vatandaş, bir gün orada bir gün burada idare etmiş, hala göçebe hayatı yaşayan esnaflarımız var.”

İskenderun Hızarcılar Ve Mobilyacılar Odası Başkanı Yılmaz Değirmen:
“Bir çok esnaf arkadaşımızın dükkanı yıkıldı, özellikle sanayi bölgesi için söylersek % 30’u yıkık, %40’ı da ağır hasarlı, bizim biran önce yeni bir sanayi sitesi kurulup oraya taşınmamız gerekiyor. Çünkü mevcut olan yerde çalışamıyoruz, esnaf çalışamıyor hala bir belirsizlik var. Yani taşınacak mı, tadilat mı yapılacak onu bilemiyoruz. Burada işyeri yok, belirlendi ama mutlaka sanayi sitesinin biran önce faaliyete girmesi gerekiyor. Biran önce bu belirsizliğin bitmesini bekliyoruz. Malzeme fiyatları arttı, 5 liraya aldığımızı 20 liraya alıyoruz. Burası benim işyerim, tadilat yapılacak mı yapılmayacak mı, yıkılacak mı bilmem gerekiyor ki önümü görebileyim.” 

Adıyaman Madeni Eşya Sanatkarları Odası Başkanı Mahmut Yücel Mahmut Yücel:
“Adıyaman’ı gezmişsinizdir, hayalet şehir değil mi? binlerce konteyner kentler kurulmuş, bakıyorum eski Afrika’da teneke evler dediğimiz, biz de şimdi teneke evlerin bir üst modelinde yaşıyoruz, sacın içinde yaşıyoruz. Bunun kışı var, bebeği olan var, çocukları olan var yani bu insanlar ne kadar orada yaşayabilir. Biz esnaf olarak devletimizin yanındayız, devletimize sürekli destek te olduk, bize düşen her şeyi yaptık. Ama geçen esnaf arkadaşlarla bir araya geldik, ben sürekli de gezerim, ziyaret ederim. Diyorlar ki başkanım, devletten ekonomik destekte çok istemiyoruz, arsamız var, evimiz yapalım, bize resmi olarak yardımcı olsun evimize yerinde dönüşüm yapalım. Buna bile daha izin çıkmadı. 6 ay, 7. aya gireceğiz, buna dahi izin çıkmadı. Devlet ne kadar ev yapabilir, yüzbinlerce aile şuan konteynerda, kendi köyüne taşınmış, ilden çıkmış gitmiş. Biz devletimize destek olmak istiyoruz, devletin de evrak üzerinde buradaki vatandaşa yardımcı olması lazım ki biz ayağa kalkalım. Yoksa bu enkaz şehir 15 yılda sürer, 20 yılda sürer kalkamayız. Şu dağ kısmında yapılan 3-5 bin konutla, diğer tarafta yapılan 3-5 bin konutla sen insanları yerleştiremezsin çünkü yetmez. Binaları çıkıyorsun tamam da bunun alt yapısı, elektriğini, suyunu sen kayalıktan geçmen yıllarını alacak.”

Kahramanmaraş Baharatçılar Esnaf Odası Başkanı Cuma Güler:
“Kahramanmaraş’ta şu anda biz normal bir hayatı sürmüyoruz. Biz çok geriden geliyoruz. Bizim eski Kahramanmaraş olabilmemiz için en az 10-15 yıla ihtiyaç var”

MESOB Başkanı Şevket Keskin:
“Malatya yıkıldı ama Malatya’nın halkı da yıkıldı, esnafı da yıkıldı, biz de yıkıldık. Hepimiz depremzedeyiz. Deprem hepimize vurdu, polise vurdu, memura vurdu, amire vurdu, işçisine vurdu, belediyede vurmadığı kimse kalmadı ki şimdi esnaf sanatkarlar camiasına baktığın zaman zanaatkar dediğin insanların çoğu kaçmaya başladı Malatya'ya baktığın zaman Malatya'nın ayağa kalkması için belki 10 yıl belki daha fazla bir süre lazım”

ŞEHİRLERİ DE ESNAF VE SANATKARI AYAĞA KALDIRMAK LAZIM:

Esnaf ve sanatkar odaları başkanları, esnaf ve sanatkarları okudunuz, videolarını izlediniz. Esnaf ve sanatkarlar şehirlerin ayağa kalkmasını talep ediyor.   

İskenderun Bakkallar ve Bayiler  Esnaf Odası Başkanı Mustafa Çöloğlu. 

“Esnafları, aslında şehri nasıl tekrardan ayağa kaldırabiliriz onun çalışması yapılması gerekiyor. Ama şunu da esnaf odası başkanı olduğumuz için veya çocukluktan beri esnaf olduğum için söylemiyorum, bir şehri ayağa kaldırmak istiyorsanız önce esnafı ayağa kaldırmalısınız.”

MESOB Başkanı Şevket Keskin: 
“Ahilik kültürüne aynı yerden baktığınız zaman Osmanlı zamanında daha asker gitmeden önce ahilerin gittiğini orada sofranın kurulduğunu yemeklerin yapıldığını ticaret ayağa kalktıktan sonra oraya yerleşim yeri yapıldığını ticaret olmadan hiçbir yere ayağa kaldıramazsınız, Malatya'yı da ayağa kaldıramazsınız bunu ben defalarca dile getirdim. İnsanların karnını doyurmadan mutlu edemezsiniz ne yaparsanız yapın akşamleyin çocuğunuzun nafakasını evinize götürmediğiniz zaman o insanlar ne kendi mutlu olabilir ne çocuğu mutlu olabilir önemli olan bizim bir an önce esnaf ve sanatkarlar odasının ticareti ayağa kaldırmak için mücadele veriyoruz inşallah başarılı oluruz”

Adıyaman Madeni Eşya Sanatkarları Odası Başkanı Mahmut Yücel Mahmut Yücel: 

“Adıyaman bu 11 il içinde en geri kalmış il. Bu geri kalmışlığı deprem vasıtasıyla fırsata çevirelim, il bazında, istihdam bazında, ekonomi bazında. Mesela burada bir kentsel dönüşüm vardı, bir şey yapılmamıştı, e bu depremde de yıkıldı. Biz diyoruz bu deprem konutlarıyla, kentsel dönüşümle birlikte Adıyaman’ı ayağa kaldıralım. İş yerlerini arttıralım. Dükkan açacağız doğalgaz yok, su yok, elektrik yok. Bunlara bir an evvel çözüm getirmeleri gerekiyor. En önemli konuda şuan Adıyaman için, insanlara evleriniz yapabilirsiniz dediler ama ne genelge ne kanun hiçbir şey çıkmadı. Yani onu bekliyoruz, o olsa esnaf canlanacak, satış yapacak, evini yaptıracak, marangoza gidecek, ustaya gidecek, elektrikçiye gidecek, bu kısırdöngüden çıkacağız. Böyle bir hızlanma çarkı döndürecek inşallah”. 

 DEPREM MAĞDURU KENTLER İÇİN ÇALIŞTAY TOPLANMALI

Belirsizliğin ana nedenlerinden biri kurumlar arası koordinasyonsuzluk. İskenderun Bakkallar ve Bayiler Odası Başkanı Mustafa Çöloğlu’nun tespiti bu yönde 

“Kurumlar arasındaki iletişimin de aslında oturulup bir şekilde çözülmesi lazım. Yani artık bu tür şeylerin siyasetin üstünde düşünülmesi gerekiyor. Burada vatandaşların tüm problemlerinin daha hızlı nasıl halledebiliriz onun çalışmasının yapılması gerekiyor. Önce barınma sorununu halledip, önce zaten güvenliği sağlamalısınız. İnsanlar da aynı şekilde güvenliğini ve barınma sorununu hallettikten sonra işine gücüne bakar. Bu ortamlarda maalesef hala kurumlar arasında sorunlar var. Şimdi bugün biz odalar bile, bizim konfederasyonumuz var, 11 tane il olunca o da yeterli değil, daha fazla şey bekleniyor hem esnaflarımızla hem odalarımızla ilgili,  o konularda da oralarda da zayıf kalınıyor. Bu konuda bizim de kendi özeleştirimizi yapmamız gerekirse, biz bireysel anlamda İskenderun’daki esnaflarımız için bir şeyler yaptık ama bunun genelde olması gerekiyor. 11 ilde bilmem kaç tane ilçede ciddi anlamda oturup belki de bir yerlerde çalıştay yapılması gerekiyor.”

Sonuç itibariyle…Alfabe Bitmesin…
 Yazı dizisinde Afetin esnaflarının dilinden sorunlarını okudunuz. Şanlıurfa’nın ünlü kebapçılarından Şükrü Akkuş”  O için yazık bu memlekete yazık bu şehre yazık bu ülkeye yazık. Bu ülkenin finali bu olmamalıydı. Bu ülkenin daha güzel yerlere gelmesi lazım. Hepimizin güzel yaşaması lazım hepimizin refah içinde yaşaması lazım. “ dileği elbette ki esnafların başlıca  arzuları…
 Ancak esnaf ve sanatkarların odaların, birliklerin, federasyonların başta kendilerine çeki düzen vermeleri lazım. Gündemlerine sahip çıkmaları lazım. Bir  haber yapıyorsunuz, yazı dizisi yapıyorsunuz yazı dizisini Hürses Gazetesi’nin yanında esnafhabertv.com ve youtube başta olmak üzere diğer sosyal medya mecralarında yayınladık. Oda başkanları  hava atıyor “Şu kadar üyem var, şu kadar yardım yaptık” gibilerinden. Bakıyorum başkanlarının sesini duyuran haberin linkine, videonun izlenme oranına esnaf bu mücadeleyi kaybetmeye mahkum diyorum.  Afetin esnaflarını ayırırsak bir çok esnaf ve sanatkar bu kadar vurdumduymazlıkla kendi afetlerini kendilerini oluşturuyor izlenimi veriyor.

Eğer tedbir alınmaz, istekleri sorunları göz önünde tutulmazsa aklıma Malatyalı derici Ahmet Ayhan Özünal’ın sözleri geliyor:
“Hiç kimse bize gelip de elimizden tutan halimizi hatırımızı soran hiç olmadı hiç. İt misin esnaf mısın… Tövbe… diye soran olmadı. Ben de ölürsem bu meslek pat diye çökecek. Oğullarım hatta üçü de diyor ya makineleri sat. O iş yerinde diyor kiraya ver” İşte bu kadar.  İlkokulu  1953 yılında bitirdim. Okuduğumuz alfabe kitabının son sayfasında “müjde alfabe bitti yazıyor” Müjde alfabe bitti. Müjde alfabe bitti.”